Psikoloji alanında yapılan araştırmalar (Twenge & Campbell, 2018; APA, 2023), ekran süresinin artmasının çocuklarda dikkat dağınıklığı, sosyal geri çekilme ve uyku problemleriyle ilişkili olduğunu; aynı zamanda aile içi iletişim kalitesini de azalttığını ortaya koyuyor. Ancak ekran süresini tamamen yasaklamak da çözüm değil. Esas mesele, yönlendirme ve bilinçli sınır koyma arasındaki dengeyi bulmak.

Aile Toplantısı Düzenleyin

Aile içi iletişimde süreklilik, kuralların kalıcılığını sağlar. Haftalık bir “ekran süresi toplantısı” yaparak, herkesin söz hakkı olduğu bir alan yaratın. Bu toplantılarda, ekran süresi sınırlarını gözden geçirin ve gerekirse güncelleyin. Gottman Çift Terapisi yaklaşımında olduğu gibi, “Birlik Durumu” konuşmaları aile içinde de kullanılabilir. Her bireyin duygularını, ihtiyaçlarını ve beklentilerini ifade etmesine alan açmak, aidiyet hissini güçlendirir.

Çocuğun Sesine Yer Açın

Ebeveynler sınır koymada son sözü söyler, ancak çocukların sürece dahil edilmesi, kurallara uyumu artırır. “Senin için bu sınır neden zorlayıcı?” gibi sorularla çocuğun iç görüsünü destekleyin. Araştırmalar, çocukların karar süreçlerine katıldıklarında öz düzenleme becerilerinin geliştiğini (Zimmerman, 2000) göstermektedir.

Küçük Anlaşmalar, Büyük Farklar

Radikal değişiklikler yerine, ailece “ekransız zaman dilimleri” belirleyin. Örneğin, akşam yemeklerinde veya hafta sonu yürüyüşlerinde tüm cihazları bir kenara bırakmak, bağ kurmanın ritüelini geri getirir. Bu basit adımlar, hem model olma hem de duygusal temas açısından değerlidir.

Ekrandan Uzak An’lar

Birlikte geçirilen kaliteli zaman, aile bağlarını güçlendirir. Doğa yürüyüşü, film izleme günü, masa oyunu akşamı… Bu aktiviteler yalnızca “ekransız anlar” değil, aynı zamanda çocukların anlamlı hatıralar biriktirdiği duygusal yatırımlardır.

Teknolojiyi Bağ Kurma Aracına Dönüştürün

Ekranlar mesafe yaratabilir ama aynı zamanda köprü de olabilir. Birbirinize küçük mesajlar göndermek, gün içinde sevgi içeren bir emoji paylaşmak veya birlikte bir çevrimiçi oyun oynamak, dijital alanı da ilişkisel bir zemin haline getirebilir. Önemli olan, teknolojiyi iletişimin önüne değil, yanına koyabilmek.

Nazik Kalın, Yeniden Başlayın

Ekran süresi planları her zaman kusursuz işlemez. Tartışmalar çıkabilir. Bu anlarda “ben dili” kullanarak, suçlamadan konuşmak ve gerekirse yeniden denemek önemlidir. Sağlıklı ilişkiler, mükemmel olmaktan çok esnek olabilme kapasitesine dayanır.

Duyguları Görünür Kılın

Bir sınır uygulandığında çocuk öfkelendiğinde ya da ağladığında, hemen çözüm sunmak yerine duygusunu yansıtın: “Bu sınır seni gerçekten hayal kırıklığına uğratmış gibi görünüyor.” Bu tür doğrulamalar, çocuğun duygularını tanıma becerisini artırır ve güvenli bir ilişki alanı oluşturur. Ancak empati göstermek, sınırı esnetmek anlamına gelmez. Sınırlar, sevginin çerçevesidir.

Teknoloji hayatımızdan çıkmayacak. Ancak onunla kurduğumuz ilişkinin yönünü değiştirebiliriz. Ebeveynler olarak, ekranlara yönelmekle birbirimize yönelmek arasında sağlıklı bir denge kurabildiğimizde, çocuklarımız da aynı dengeyi öğrenir.Çünkü en güçlü öğretme biçimi, model olmaktır.